Evaluatıon of Altruıstıc Attıtudes of Healthcare Workers Based on Socıodemographıc Characterıstıcs Through Postgraduate Theses Conducted In Turkey
Sağlık çalışanlarının özgecilik tutumu
DOI:
https://doi.org/10.5281/zenodo.13762910Anahtar Kelimeler:
Altruism, Postgraduate Theses.Özet
2000-2024 (Mayıs) yılları arasında Türkiye’de yayımlanmış olan lisansüstü tezler üzerinden, sağlık çalışanlarının ‘’özgecilik’’ tutumlarını sosyodemografik özelliklerine göre incelemektir. Çalışma sistematik derleme türünde yapılmıştır. Ulusal Tez Merkezi veri tabanında 2000-2024 (Mayıs) yılları arasında Türkçe yayınlanmış tezlerden ‘’altruism’’, ‘’özgecilik’’ ve ‘’diğerkamlık’’ sözcükleri taranmıştır. Taramada 106 teze ulaşılmış, sağlık çalışanlarına uygulanan 8 tez çalışma kapsamına alınmıştır. Excel ortamında bir form hazırlanmıştır. Tezlere ait veriler forma kaydedilmiştir. Tezlerde ele alınan konulara göre de içerik analizi yapılmıştır. Araştırmanın amacı kapsamında 8 lisansüstü tez incelenmiştir. Bu tezlerden 7 tanesinin hemşire, 1 tanesinin hekim ve hemşire meslek grubu ile yapıldığı görülmüştür. Özgecilik tutumları ile birlikte çalışanların merhamet düzeyleri, duygusal emek davranışları, organ bağışına yönelik tutumları, ego durumları, kan bağışı tutumları, dindarlık empatik eğilim, yetişkin bağlanma stilleri, yorgunluk düzeyleri ve bakım kalite göstergeleri arasındaki ilişkilerin incelendiği tespit edilmiştir. Sosyodemografik özelliklerin çalışanların özgecilik tutumlarını etkilediği ve hemşirelerin özgecilik tutumlarının yüksek düzeyde olduğu, ayrıca özgecilik düzeyinin yüksek olmasının duygusal emek davranışı, kan/organ bağış tutumu, empatik eğilimi olumlu yönde etkilediği görülmektedir.
Referanslar
Akar, A. (2016). Hemşirelerin Özgecilik Davranışlarının Transaksiyonel Analiz Ego Durumları Açısından İncelenmesi. [Yüksek Lisans Tezi, Atatürk Üniversitesi]. Ulusal Tez Merkezi. https://tez.yok.gov.tr/UlusalTezMerkezi/tezSorguSonucYeni.jsp
Arı, D. (2024). Sağlık Çalışanlarının Özgecilik Düzeyleri ile Organ Bağışına Yönelik Tutumları Arasındaki İlişki. [Yüksek Lisans Tezi, Hacettepe Üniversitesi], Ulusal Tez Merkezi. https://tez.yok.gov.tr/UlusalTezMerkezi/tezSorguSonucYeni.jsp
Arslaner, H. (2019). Hemşirelerin Diğerkâmlık Düzeyleri. [Yüksek Lisans Tezi, Marmara Üniversitesi], Ulusal Tez Merkezi. https://tez.yok.gov.tr/UlusalTezMerkezi/tezSorguSonucYeni.jsp
Arslanoğlu, A. (Ed). (2019). Sağlık Kurumlarında Örgütsel Davranış: Nobel Yayıncılık, Ankara, 1.Basım.
Aydın, K. (2023). Hemşirelerin Diğerkamlık ve Merhamet Yorgunluk Düzeyleri ile Duygusal Emek Davranışları Arasındaki İlişki. [Yüksek Lisans Tezi, Ondokuz Mayıs Üniversitesi]. Ulusal Tez Merkezi. https://tez.yok.gov.tr/UlusalTezMerkezi/tezSorguSonucYeni.jsp
Banbal, G. (2010). Hemşirelik Öğrencilerinin Özgecilik Düzeyleri. İstanbul Üniversitesi: Sağlık Bilimleri Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi. İstanbul.
Belay, A., Belayneh, M., Tegegne, B., Tamiru, M., Mulu, Y., ve Zenebe, A. (2020). Adult İnpatient Satisfaction and Associated Factors. Ethiopian Journal of Public Health and Nutrition, 2(1). https://www.researchgate.net/publication/325762906_Adult_Inpatient_Satisfaction_and_Associated_factors_towards_Nursing_Care_at_Felege_Hiwot_Referal_Hospital adresinden alınmıştır.
Bhuvana, M.L., Pavithra, M.B. (2021). Altruism, an Attitude of Unselfish Concern for Others–An Analytical Cross Sectional Study among the Medical and Engineering Students in Bangalore. J Family Med Prim Care. 10:706–11. DOİ: 10.4103/jfmpc.jfmpc_834_20 14.
Chen, Y., Xie, C., Zheng, P., ve Zeng, Y. (2022). Altruism in Nursing from 2012 to 2022: A Scoping Review. Front. Psychiatry 13:1046991. DOİ: 10.3389/fpsyt.2022.1046991
Coulter, I.D., Wilkes, M., Der-Martirosian, C. (2007). Altruism Revisited: A Comparison of Medical, Law and Business Students’ Altruistic Attitudes. Med Educ. 41(4):341-5. DOİ: 10.1111/j.1365-2929.2007.02716.x. PMID: 17430278.
Çakır, C., ve Buldukoğlu, K. (2020). Bilişsel Çarpıtmaların, Hemşirelerin Mesleki Benlik Saygısına ve Hemşirelik Algısına Etkisi. Ankara Sağlık Bilimleri Dergisi, 9(1), 193-206. DOİ: 10.46971/ausbid.669614
Çiftçi, B., Noyan, E. N., ve Yıldız, G. N. (2022). How İmportant is Altruism to Nursing Students?. Perspectives in Psychiatric Care, 58(4), 1776-1785. DOI: 10.1111/ppc.12987
Donavan, D. T., Brown, T. J. and Mowen, J. C. (2004). Internal Benefits of Service-Worker Customer Orientation: Job Satisfaction, Commitment, and Organizational Citizenship Behaviors. Journal Of Marketing, 68(1), 128146. DOİ: 10.1509/jmkg.68.1.128.24034
Durkheim, E. 2003. Professional Ethics and Civic Morals. New York: Routledge. https://www.routledge.com/Professional-Ethics-and-Civic Morals/Durkheim/p/book/9781138601895 adresinden alınmıştır.
Kara, A. U., ve Köksal, K. (2022). Bağlılık, Çalışan Performansı ve İş Tatmini İlişkisinde Özgeciliğin Düzenleyici Rolü: Sağlık Çalışanları Üzerinde Bir Uygulama. İşletme Araştırmaları Dergisi, 14(1), 284-302. DOI: 10.20491/isarder.2022.1380
Keskin, A. Y., ve Özcan, Ç. B. (2018). Hemşirelik Öğrencilerinin Özgecilik, Empatik ve Sosyal Öz Yeterlilik Eğilim Düzeylerinin İncelenmesi. Türkiye Klinikleri Hemşirelik Bilimleri Dergisi, 10(2), 122-129. DOİ: 10.5336/nurses.2018-60106
Kıvanç, Ö. (2020). Hemşirelerin Özgecilik ve Merhamet Düzeylerinin Bakım Kalite Göstergeleri ile İlişkisi. [Yüksek Lisans Tezi, Bahçeşehir Üniversitesi]. Ulusal Tez Merkezi. https://tez.yok.gov.tr/UlusalTezMerkezi/tezSorguSonucYeni.jsp
Koca, A., (2023). Hemşirelerin Kan Bağışı ve Özgecilik Tutumları Arasındaki İlişkinin İncelenmesi: Bir Eğitim ve Araştırma Hastanesi Örneği, [Yüksek Lisans Tezi, Çankırı Karatekin Üniversitesi]. Ulusal Tez Merkezi. https://tez.yok.gov.tr/UlusalTezMerkezi/tezSorguSonucYeni.jsp
Mcgaghie, W. C., Mytko, J. J., Brown, W. N., ve Cameron, J. R. (2002). Altruism and Compassion in the Health Professions: A Search for Clarity and Precision. Medical Teacher, 24(4), 374-378. DOI: 10.1080/01421590220145734
Organ, D. W., ve Ryan, K. (1995). A Meta-Analytic Review of Attitudinal and Dispositional Predictors of Organizational Citizenship Behavior. Personnel Psychology, 48(4), 775-802. DOİ: 10.1111/j.1744-6570.1995
Özsoy, S., ve Dönmez, R. (2017). Hemşirelik Mesleginin İlk Etik Kodları: Geçmişten Günümüze Hemşirelik Andı. Ege Üniversitesi Hemşirelik Fakültesi Dergisi, 33(1), 111- 122. https://dergipark.org.tr/tr/pub/egehemsire/issue/49327/630064 adresinden alınmıştır.
Rognstad, M.K., Nortvedt, P., Aasland, O. (2004). Helping Motives in Late Modern Society: Values and Attitudes among Nursing Students. Nursing Ethics, 11(3), 227-239. DOI: 10.1191/0969733004ne691oa
Sanjai, S., Gopichandran, V. (2018). Selfless Giving İn Medicine: A Study of Altruistic Attitudes among Medical Students. Indian J Med Ethics. 3(1):28-34. DOİ: 10.20529/IJME.2017.082. Epub 2017 Sep 19. PMID: 28971831.
Sibbald, K. R., ve Beagan, B. L. (2024). Disabled Healthcare Professionals’ Experiences of Altruism: Identity, Professionalism, Competence, and Disclosure. Disability & Society, 39(1), 174-191. DOI: 10.1080/09687599.2022.2061333
Slettmyr, A., Schandl, A. (2019). The Ambiguity of Altruism in Nursing: A Qualitative Study. Nurs Ethics. 26:368–77. DOİ: 10.1177/0969733017709336
Snyder, R ve Lopez, S.J. (Eds.), Empathy and Altruism. Batson, C. D., Ahmad, N., ve Lishner, D. A. (2009). in C. Oxford handbook of positive psychology (pp. 417-426). Oxford University Press.
Soylu, S. (2022). Yetişkin Bağlanma Stillerinin Hemşirelerde Özgecilik Düzeyi İle İlişkisinin İncelenmesi, [Yüksek Lisans Tezi, Atatürk Üniversitesi] Ulusal Tez Merkezi. https://tez.yok.gov.tr/UlusalTezMerkezi/tezSorguSonucYeni.jsp
Türk Dil Kurumu (TDK). Özgecilik, Diğerkamlık. Erişim tarihi: 25.05.2024 http://www.tdk.gov.tr/index.
Uslu, M. (2019). Hastane Çalışanlarında Dindarlığın Empati ve Özgecilikle İlişkisi Üzerine Bir Araştırma: Konya Eğitim Araştırma Hastanesi Örneği. [Yüksek Lisans Tezi, Necmettin Erbakan Üniversitesi]. Ulusal Tez Merkezi. https://tez.yok.gov.tr/UlusalTezMerkezi/tezSorguSonucYeni.jsp
Wagner, S. L., and Rush, M. C. (2000). Altruistic Organizational Citizenship Behavior: Context, Disposition, and Age. The Journal of Social Psychology, 140(3), 379-391. DOİ:10.1080/00224540009600478
Yayınlanmış
Nasıl Atıf Yapılır
Sayı
Bölüm
Lisans
Telif Hakkı (c) 2024 Journal of 5N1Quality
Bu çalışma Creative Commons Attribution 4.0 International License ile lisanslanmıştır.
