Covid-19 Aşışı Yaptırmış Olan Kadınların Gebelik Dönemlerindeki Endişe Şiddeti ile Gebelik Stresi Arasındaki İlişki
DOI:
https://doi.org/10.5281/zenodo.16935348Anahtar Kelimeler:
Aşı, COVID-19, Endişe Şiddeti, Gebelik StresiÖzet
Bu çalışma, pandemi döneminde COVID-19 aşısı olmuş ve sonrasında gebe kalan kadınlarda, aşının olası olumsuz etkilerini algılayabilecekleri varsayımına dayanarak, endişe şiddeti ile gebelik stresi arasındaki ilişkiyi araştırmayı amaçlamaktadır. Tanımlayıcı ve ilişki arayıcı türdeki bu çalışma, Kasım 2023 ile Haziran 2024 tarihleri arasında 302 gebe kadın ile gerçekleştirilmiştir. Veriler, Kişisel Bilgi Formu, Endişe Şiddeti Ölçeği (EŞÖ) ve Gebelik Stresi Ölçeği (GSÖ) kullanılarak toplanmıştır. Normal dağılım gösteren verilerde iki grup karşılaştırmalarında Student’s t-testi, üç veya daha fazla grup karşılaştırmalarında ise tek yönlü ANOVA ve Bonferroni testi kullanılmıştır. Normal dağılım göstermeyen verilerde sırasıyla Mann-Whitney U testi, Kruskal-Wallis testi ve Dunn testi uygulanmıştır. Değişkenler arasındaki ilişkiler Pearson ve Spearman korelasyon analizleri ile değerlendirilmiştir. Katılımcıların yaş ortalaması 28,56±5,02 yıl, gebelik haftası ortalaması ise 27,16±8,16 olup; %71,5’i canlı aşı, %28,5’i ise inaktif aşı yaptırmıştır. EŞÖ puan ortalaması 14,00±5,00 (orta düzeyde), GSÖ puan ortalaması ise 62,30±25,61 (orta düzeyde) bulunmuştur. GSÖ'nün tüm alt boyutları arasında pozitif bir korelasyon bulunmuştur. Pandemi döneminde COVID-19 aşısı olmuş ve sonrasında gebe kalan kadınlarda, endişe şiddeti ile gebelik stresi arasında anlamlı ilişkiler tespit edilmiştir. Özellikle gebelik haftası ve gelir durumunun gebelik stresinin alt boyutları üzerinde etkili olduğu gözlemlenmiştir.
Referanslar
Bao, Y., Sun, Y., Meng, S., Shi, J., ve Lu, L. (2020). 2019-Ncov Epidemic: Address Mental Health Care To Empower Society. Lancet, 395(10224):37–38. doi: 10.1016/S0140-6736(20)30309-3.
Durmuş, M., Öztürk, Z., Şener, N., & Eren, S.Y. (2022). The Relationship between the fear of Covid-19, depression, and spiritual wellbeing in pregnant women. Journal of Religion and Health, 61(1):798-810. https://doi.org/10.1007/s10943-021-01448-7.
Fan, H.S.L., Choi, E.P.H., Ko, R.W.T., Kwok, J.Y.Y., Wong, J.Y.H., Fong, D.Y.T., Shek, N.W.M., Ngan, H.Y.S., Li, J., Huang, Y.Y., Ouyang, Y.Q., & Lok, K.Y.W. (2022). COVID‐19 related fear and depression of pregnant women and new mothers. Public Health Nursing, 39(3):562-571. https://doi.org/10.1111/phn.13035
Yanıkkerem, E., Altıparmak, S., Karadeniz, G. (2006). Gebelikte yaşanan fiziksel sağlık sorunlarının incelenmesi. Aile ve Toplum Eğitim-Kültür ve Araştırma Dergisi, 3(10):35–42.
Şen, E., Şirin, A. (2013). Preterm eylem tanısı alan gebelerin kaygı, depresyon ve algılanan sosyal destek düzeyini etkileyen faktörler. Gaziantep Med J., 19(3): 159-63.
Köse, S., Pasinlioğlu, T. (2015). Gebelere verilen doğum ve doğum sonu eğitimin bu dönemlere ilişkin endişeyi azaltmaya etkisi. Uluslararası Hakemli Kadın Hastalıkları ve Anne Çocuk Sağlığı Dergisi, 2:49-63.
Khoury, E., Giles, L., Kaur, H., Johnson, D., Gonzalez, A., Atkinson, L. (2022). Associations between psychological distress and hair cortisol during pregnancy and the early postpartum: a meta- analysis. Psychoneuroendocrinology, 147:105969. https://doi.org/10.1016/j.psyneuen.2022.105969.
Obrochta, C.A., Chambers, C., Bandoli, G. (2020). Psychological distress ın pregnancy and postpartum. Women and Birth., 33:583–591. https://doi.org/10.1016/j.wombi.2020.01.009.
Turan, T.E., Çetin, N. (2001). Doğum ve anksiyete üzerine kıyaslamalı bir çalışma. Türkiye'de Psikiyatri; 3:47-51.
Pehlivan, K. (2004). Kadın Psikiyatrik Hastalarının cinsel yaşam, evlilik, aile planlaması ve kontrasepsiyon, gebelik ve çocuk sahibi olması, AIDS, cinsel yolla bulaşan hastalıklar açısından riskli davranışlarının genel popülasyonla karşılaştırılmalı çalışması. (Yayınlanmamış uzmanlık tezi) İstanbul: Bakırköy Ruh Sağlığı ve Sinir Hastalıkları Eğitim Araştırma Hastanesi, Psikiyatri Kliniği
Taşkın, L. (2012). Gebeliğin Psikososyal ve Kültürel Boyutları. In: Taşkın L, Eds. Doğum ve Kadın Sağlığı Hemşireliği. Ankara: Sistem Ofset Matbaacılık; s. 215-20.
Üst, Z.D., Pasinlioğlu, T. (2015). Primipar ve multipar gebelerde doğum ve doğum sonu döneme ilişkin endişelerin belirlenmesi. Journal of Health Sciences and Professions, 2(3):306-17.
Ünsa, P. (2012). İş Stresi Algısı ve Başa Çıkmada Bireysel Farklılıkların Rolü, Çalışma Yaşamında Davranış, Güncel Yaklaşımlar, İçinde (Ed). Aşkın Keser, Gözde Yılmaz, Senay Yürür, Umuttepe Yayınları, 2. Baskı, İzmit: 387-422.
Bayık, A., Altuğ Özsoy, S., Ardahan, M., Özkahraman, Ş., İz, F. (2006). Kadınların stres verici yaşam olaylarıyla karşılaşma durumları. Atatürk Üniversitesi Hemşirelik Yüksekokulu Dergisi, 9(2), 1-12.
Şahin, E.M., Kılıçarslan, S. (2010). Son trimester gebelerin depresyon ve kaygı düzeyleri ile bunları etkileyen etmenler. Trakya Üniversitesi Tıp Fakültesi Dergisi, 27(1), 51-58.
Sevindik, F. (2005). Elazığ ilinde gebelikte depresyon prevelansı ve etkileyen faktörler (Yüksek lisans tezi). Fırat Üniversitesi, Elazığ.
Grote, N.K., Bridge, J.A., Gavin, A.R., Melville, J.L., Iyengar, S. & Katon, W.J. (2010). A meta-analysis of depression during pregnancy and the risk of preterm birth, low birth weight, and intrauterine growth restriction. Arch Gen Psychiatry, 67, 1012-1024. doi: 10.1001/archgenpsychiatry.2010.111.
Mélancon, J., Bernard, N., Forest, J.C, Tessier, R., Tarabulsy, G.M., Bouvier, D., et al. (2020). Impact of maternal prenatal psychological stress on birth weight. Health Psychol, 39(12):1100- 1108. https://doi.org/10.1037/hea0001017.
Ayvaz, S., Hocaoğlu, Ç., Tiryaki, A., Ak, İ. (2006). Trabzon il merkezinde doğum sonrası depresyon sıklığı ve gebelikteki ilişkili demografik risk etmenleri. Turk Psikiyatri Derg,, 17:243-251.
Bunevicius, R., Kusminskas, L., Bunevicius, A., Nadisauskiene, R.J., Jureniene, K., Pop, V.J. (2009). Psychosocial risk factors for depression during pregnancy. Acta Obstet Gynecol Scand., 88:599-605.
Cetişli, N.E., Zirek, Z.D., Abali, F.B. (2016). Childbirth and postpartum period fear in pregnant women and the affecting factors. Aquıchan. 16(1):32-42.
Arfaie, K., Nahidi, F., Simbar, M., Bakhtiari, M. (2017).The role of fear of childbirth in pregnancy related anxiety in Iranian women: a qualitative research. Electron Physician, 9(2):3733-40.
Weinstock, M. (2005). The potential influence of maternal stress hormones on development and mental health of the offspring. Brain Behavior Immunity, 19, 296–308.
Huizink, A.C, Robles de Medina, P., Mulder, E.J., Visser, G., Buitelaar, J.K. (2003). Stress during pregnancy is associated with developmental outcome in infancy. Journal of Child Psychology and Psychiatry, 44, 810–818.
Gurol-Urganci, I., Jardine, J.E., Carroll, F., Draycott, T., Dunn, G., Fremeaux, A., Harris, T., Hawdon, J., Morris, E., Muller, P., Waite, L., Webster, K., van der Meulen, J., & Khalil, A. (2021). Maternal and perinatal outcomes of pregnant women with SARS-CoV-2 infection at the time of birth in England: national cohort study. American journal of obstetrics and gynecology, 225(5), 522-e1.https://doi.org/10.1016/j.ajog.2021.05.016
Karasek, D., Baer, R.J., McLemore, M.R., Bell, A.J., Blebu, B.E., Casey, J.A., Coleman-Phox, K., Costello, J.M., Felder, J.N., Flowers, E., Fuchs, J.D., Gomez, A.M., Karvonen, K., Kuppermann, M., Liang, L., McKenzie-Sampson, S., McCulloch, C.E., Oltman, S. P., Pantell, M.S., Piao, X.,. & Jelliffe-Pawlowski, L.L. (2021). The association of COVID-19 infection in pregnancy with preterm birth: A retrospective cohort study in California. The Lancet Regional Health–Americas, 2:100027. https://doi.org/10.1016/j.lana.2021.100027
World Health Organization (WHO). (2020). Q&A:pregnancy, childbirth and COVID-19. (Erişim tarihi: 23.10.2023). https://www.who.int/emergencies/diseases/novel-coronavirus-2019/question-and-answers-hub/q-a-detail/q-a-oncovid-19-pregnancy-and-childbirth
Royal College of Obstetricians and Gynaecologists. (2021). COVID-19 vaccines, pregnancy and breastfeeding. (Erişim Tarihi:14.10.2023). https://www.rcog.org.uk/guidance/coronavirus-covid-19-pregnancy-and-women-s-health/vaccination/covid-19-vaccines-pregnancy-and-breastfeeding-faqs/
T.C. Sağlık Bakanlığı. İnaktif Pandemik Covid-19 Aşısı Uygulama Kuralları. (Erişim Tarihi: 24.10.2023). https://covid19asi.saglik.gov.tr
World Health Organization. Covid 19 vaccine tracker and landscape (Erişim tarihi:15.10.2023). https://www.who.int/publications/m/item/draft-landscape-of-covid-19-candidate-vaccines.
World Health Organization. Health Topics. Vaccines and Immunization. (Erişim tarihi: 15.10.2023) https://www.who.int/health-topics/vaccines-and-immunization#tab=tab_,
World Health Organization. Health Topics. Immunization. (Erişim tarihi: 15.10.2023) https://www.who.int/health-topics/vaccines-and-immunization#tab=tab_1
Tunay Ş., Soygüt G. (2009). Türk Üniversite Öğrencileri Üzerinde Endişe Şiddet Ölçeği’nin Güvenirlik ve Geçerliği. Türk Psikiyatri Dergisi, 20(1), 68-74.
Chen, C.H. (2015). Revision and validation of a scale to assess pregnancy stress. Journal of Nursing Research, 23(1), 25-32.
George, D., & Mallery, P. (2019). IBM SPSS Statistics 26 Step by Step: A Simple Guide and Reference. Routledge. https://doi.org/10.4324/9780429056765.
Ortaarık, E., Tekgöz, İ., Ak, M., Kaya, E. (2012). İkinci Trimester Gebelerde Depresyon ve Anksiyete Bozukluğu İle İlişkili Faktörlerin Değerlendirilmesi. İnönü Üniversitesi Sağlık Bilimleri Dergisi, 1:16-20.
Yali, A.M., Lobel, M. (2002). Stress-Resistance Resources and Coping in Pregnancy. Anxiety, Stress and Coping, 15:289–309.
Atasever, İ., Sis, Ç.A. (2018). Prenatal Stresin Ana Çocuk Sağlığı Üzerine Etkisi. Anadolu Hemşirelik ve Sağlık Bilimleri Dergisi, 21(1):60-8.
Woods, S.M., Melville, J.L., Guo, Y., Fan, M.Y., Gavin, A. (2010). Psychosocial Stress During Pregnancy. American Journal of Obstetrics And Gynecology, 202:61-7.
Demirel Bozkurt, Ö., Taner A, Doğan, S. (2002). Gebelerin COVID-19 Pandemi Sürecinde Anksiyete Düzeyleri, Baş Etme Durumları ve Etkileyen Faktörler. Journal of Nursology. June; 25(2):69-76. doi:10.5152/JANHS.2022.955740.
Shishehgar, S., Dolatian, M., Majd, H.A., Bakhtiary, M. (2014). Socioeconomic status and stress rate during pregnancy in Iran. Glob J Health Sci., 22;6(4):254-60. doi: 10.5539/gjhs.v6n4p254.
Çapık, A., Apay, S.E., Sakar, T. (2015). Gebelerde Distres Düzeyinin Belirlenmesi. Anadolu Hemşirelik ve Sağlık Bilimleri Dergisi; 18(3):196-203.
Ahmed, A.E., Albalawi, A.N., Alshehri, A.A., AlBlaihed, R.M., Alsalamah, M.A. (2017). Stress and its predictors in pregnant women: a study in Saudi Arabia. Psychol Res Behav Manag., 10(10):97-102.
Bakır, N., Cuma Demir, C., Şener, N. (2021). Gebelerin Yaşadığı Stres ve Gebelik Semptomları Arasındaki İlişki. The Relatıonshıp Between Pregnancy Stress And Pregnancy Symptoms. Karya J Health Sci.; 2(3): 71-76.
Pais, M., Pai, M.V., Kamath, A., et al. (2014). Stress among antenatal women in India. Int J Nurs Care.; 2(2):63-67, 23.
Bodaghi, E., Alipour, F., Bodaghi, M., Nori, R., Peiman, N., Saeidpour, S. (2017). The role of spirituality and social support in pregnant women's anxiety, depression and stress symptoms. J Community Health; 10(2):72-82.
Sis, Ç.A., Atasever, İ. (2020). Gebelerde algılanan stres düzeylerinin ve etkileyen faktörlerin belirlenmesi. Anadolu Hemşirelik ve Sağlık Bilimleri Dergisi; 23(2): 267-276.
Engidaw, N.A., Mekonnen, A.G. (2019). Amogne FK. Perceived stress and its associated factors among pregnant women in Bale zone Hospitals, Southeast Ethiopia: a cross-sectional study. BMC Res Notes; 12(1):356.
Elkin, N. (2015). Gebelerin stresle başa çıkma düzeyleri ve bunları etkileyen faktörler. Mersin Üniversitesi Sağlık Bilimleri Dergisi; 8(1):22-31.
Tartıcı, E., Beydağ, K.D. (2022). Gebelerin Pandemi Sürecinde Algıladıkları Stres ve Psikolojik İyi Oluş Düzeyleri İlişkisi. The Relationship Between Pregnant Women's Perceived Stress and Psychological Well-Being Levels During the Pandemic Process. BANÜ Sağlık Bilimleri ve Araştırmaları Dergisi/BANU Journal of Health Science and Research; 4(1):42-49.
Baran, G. K., Şahin, S., Öztaş, D., Demir, P., Desticioğlu, R. (2020). Gebelerin algılanan stres düzeylerinin ve stres nedenlerinin değerlendirilmesi. Çukurova Tıp Dergisi; 45(1):170-180.
Yayınlanmış
Nasıl Atıf Yapılır
Sayı
Bölüm
Lisans
Telif Hakkı (c) 2025 Journal of 5N1Quality
Bu çalışma Creative Commons Attribution 4.0 International License ile lisanslanmıştır.
